[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Żeby uchwycić całą złożoność i subtelne niuanse życia społecznego, socjolog też potrzebuje pojęć liczniejszych i bogatszych, niż dostarcza język potoczny.Przez blisko dwa wieki swojego istnienia socjologia wypracowała swoisty język pochodzący z różnych źródeł, od różnych autorów, artykułowany w różnych fazach rozwoju dyscypliny.Punktem wyjścia kształtowania socjologicznej wyobraźni jestpoznanie tego języka, kanonu pojęć uznanego dziś szeroko, niezależnie od ich niekiedy już zapomnianej genealogii.Aby posiąść socjologiczną wyobraźnię, trzeba przede wszystkimnauczyć się myśleć i mówić w socjologicznym języku.Takiemu zadaniu systematycznego i analitycznego przedstawienia języka socjologii współczesnej poświęcone będą dalsze rozdziałytej książki.Najważniejsze pojęcia wprowadzone w rozdzialeANTYNATURALIZM: pogląd o zasadniczej odmienności rzeczywistości przyrodniczej ispołecznej.ANTYPOZYTYWIZM: pogląd o konieczności wypracowania w naukach społecznych zupełnieswoistych procedur i metod badawczych, odmiennych od tych, które stosują naukiprzyrodnicze.DOKUMENTY OSOBISTE: spontaniczne zapisy zdarzeń i zjawisk dokonywane przez ludzi wnich uczestniczących, ujawniające ich autentyczne motywacje, intencje, interpretacje (np.listy, pamiętniki).HERMENEUTYKA: interpretacja, rozumienie zjawisk społecznych przez ujawnianie znaczeń, 29jakie wiążą z nimi działający ludzie, a także jakie ze zjawiskami tego typu wiąże właściwa im kultura.IDEALNA SYTUACJA KOMUNIKACYJNA: możliwość prowadzenia dyskusji międzyrównymi partnerami w warunkach pełnej swobody wypowiedzi, w sytuacji pozbawionejjakichkolwiek nacisków i ograniczeń niemerytorycznych.INSTYTUGONALIZACIA SOCJOLOGII: uznanie socjologii za dyscyplinę nauki przezutworzenie katedr czy wydziałów uniwersyteckich, instytutów badawczych, periodykówsocjologicznych, stowarzyszeń i organizacji socjologów, a także utworzenie stanowiskzawodowych dla socjologów‐praktyków w przemyśle, administracji, wojsku itp.KONTEKSTY SPOŁECZNE: wyróżnialne ze względu na cel, specyfikę działań, swoisty styl postępowania itp.dziedziny aktywności życiowej ludzi, w których toczy się życie społeczne (np.rodzinny, zawodowy, edukacyjny, religijny).NATURALIZM: pogląd o zasadniczej identyczności świata przyrody i rzeczywistościspołecznej.NIEZAMIERZONE EFEKTY DZIAŁAŃ LUDZKICH: typowa sytuacja w życiu społecznym,kiedy pojawiają się zjawiska odmienne od intencji ludzi działających, albo takie, których nie da się odnieść do działań konkretnych ludzi, są bowiem „wypadkowąʺ anonimowych działańmasowych, gdzie każdy uczestnik zmierzał do własnych, prywatnych celów, nie biorąc takich zbiorczych konsekwencji w ogóle pod uwagę.POZYTYWIZM: pogląd o potrzebie naśladowania w naukach o społeczeństwiewypracowanych wcześniej badawczych wzorców nauk przyrodniczych.PROGNOZY SAMOREALIZUJĄCE SIĘ l SAMODESTRUKCYJNE: fakt, że przewidywaniaprzyszłych stanów społecznych mogą wywołać reakcje masowe prowadzące do spełnienia się prognoz fałszywych (gdy ludzie biorą je „na serioʺ pod uwagę i opierają na nich swoje decyzje)albo do niespełnienia się prognoz prawdziwych (gdy ludzie w obawie przed zrealizowaniem sięprzewidywań podejmują w porę działania obronne).REFLEKSYJNOŚć fakt, że wiedza i dokonywane przez ludzi interpretacje na temat własnych działań, działań innych czy sytuacji społecznych, w których są uwikłani, w istotny sposób wpływa na ich decyzje, sposób postępowania, a przez to na kształt społeczeństwa, w którym żyją.SYMETRIA WYJAŚNIANIA I PRZEWIDYWANIA: przekonanie, że dysponując adekwatnymwyjaśnieniem zjawisk, można na drodze czysto logicznej, dedukcyjnej, wyprowadzić prognozyna temat ich przyszłego przebiegu.WSPÓŁCZYNNIK HUMANISTYCZNY: związek każdego faktu społecznego z działaniami idoświadczeniami życiowymi jakichś konkretnych ludzi i wynikająca stąd konieczność badaniatakich faktów z ich szczególnej perspektywy, stawiania się przez badacza w położeniu owych ludzi.WYOBRAŹNIA SOCJOLOGICZNA: umiejętność wiązania wszystkiego, co dzieje się wspołeczeństwie, z warunkami strukturalnymi, kulturalnymi i historycznymi oraz30podmiotowymi działaniami ludzi.Książki godne uwagiPozycje ogólne dotyczące wielu zagadnień socjologii: 4,6,8,10,14,42,43,45,46,48, 50, 51, 56, 65, 70, 72, 73, 74, 78, 82, 83, 84, 92, 93, 95, 97 (patrz: STO KSIĄŻEK Z MOJEJ PÓŁKI, s.633).31Część IAKTYWNOŚĆ CZŁOWIEKARozdział 2Od zachowań do działań społecznychPunktem wyjścia każdej nauki jest określenie jej przedmiotu, a następnie analiza tego przedmiotu, wyróżnienie składników, a zwłaszcza tych elementów, które mają charakterpodstawowy, z których składają się wszystkie bardziej złożone całości.Co stanowi taki podstawowy element, mówiąc przenośnie ‐ „atomʺ czy „komórkęʺ społeczeństwa?Jak dowodziliśmy w poprzednim rozdziale, społeczeństwo to zbiorowość jakoś powiązanych zesobą w „przestrzeni międzyludzkiejʺ jednostek, która nieustannie się zmienia, przekształca,„żyjeʺ
[ Pobierz całość w formacie PDF ]