[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.�Banki tworzą w skali społecznej formę, ale właśnie tylko formę, Ogólnej rachunkowości iogólnego podziału środków produkcji� pisał Marks przed pół wiekiem w �Kapitale�(przekład ros., t.III, cz.2, str.144).Przytoczone przez nas dane o wzroście kapitału banko-wego, o wzroście liczby kantorów I oddziałów największych banków, liczby ich rachunkówkp.pokazują nam konkretnie tę �ogólną rachunkowość� całej klasy kapitalistów i nawet nietylko kapitalistów, banki bowiem gromadzą, choćby tylko na czas pewien, wszelkie dochodypieniężne i drobnych przedsiębiorców, i urzędników, i znikomej górnej warstwy robotników.�Ogólny podział środków produkcji� oto, co wyrasta, z formalnej strony, ze współcze-snych banków, które w liczbie jakichś trzech sześciu największych banków Francji, sze-ściu ośmiu w Niemczech rozporządzają wieloma miliardami.Ale co do treści swej tenpodział środków produkcji bynajmniej nie jest �ogólny�, ale prywatny, tj.przystosowany dointeresów wielkiego a przede wszystkim największego, monopolistycznego kapitału,działającego w takich warunkach, kiedy masy ludności przymierają głodem, kiedy cały roz-wój rolnictwa beznadziejnie pozostaje w tyle poza rozwojem przemysłu, a w przemyśleprzemysł �ciężki� ściąga daninę ze wszystkich pozostałych jego gałęzi.W sprawie uspołecznienia gospodarki kapitalistycznej bankom zaczynają robić konkuren-cję kasy oszczędności i instytucje pocztowe, które są bardziej �zdecentralizowane�, czyliobejmują swym wpływem większą liczbę miejscowości, większą liczbę zapadłych dziur pro-wincjonalnych, szersze koła ludności.Oto porównawcze dane, zebrane przez amerykańskąkomisję w kwestii rozwoju wkładów do banków i do kas oszczędności�35:Wkłady (w miliardach marek)ANGLIA FRANCJA NIEMCYw w ka- w w ka- w w w ka-bankach sach bankach sach bankach tow.kre- sachoszcz.oszcz.dyt.oszcz.1880 8,4 1,6 ? 0,9 0,5 0,4 2,61888 12,4 2,0 1,5 2,1 1,1 0,4 4,51908 23,2 4,2 3,7 4,2 7,1 2,2 13,9Płacąc po 4 i po 41/4 % od wkładów kasy oszczędności zmuszone są szukać �zyskownej�lokaty dla swych kapitałów, chwytać się operacji wekslowych, hipotecznych i innych.Grani-ce pomiędzy bankami a kasami oszczędności �zacierają się coraz bardziej�.Izby handlowe,34S.Tschierschky, l.c., S.128.35Materiały amerykańskiej National Monetary Commission w �Die Bank�, 1910, 1, S.1200.22 np.w Bochum, w Erfurcie, żądają �zabronienia� kasom oszczędności prowadzenia operacji�czysto� bankowych w rodzaju dyskontowania weksli, żądają ograniczenia działalności�bankowej� instytucji pocztowych36.Grube ryby bankowe boją się jak gdyby, czy nie skradasię ku nim z nieoczekiwanej strony monopol państwowy.Ale ta obawa, rozumie się nie wy-kracza poza granice konkurencji, że się tak wyrażę, dwóch referentów w jednej kancelarii.Albowiem, z jednej strony, miliardowymi kapitałami kas oszczędności rozporządzają w rze-czywistości koniec końcem ci sami magnaci kapitału bankowego; z drugiej zaś strony, mono-pol państwowy w społeczeństwie kapitalistycznym jest tylko środkiem do podniesienia iutrwalenia dochodów dla bliskich bankructwa milionerów tej czy innej gałęzi przemysłu.Przeistoczenie się dawnego kapitalizmu, z panowaniem wolnej konkurencji, w nowy ka-pitalizm, z panowaniem monopolu, wyraża się między innymi, w upadku znaczenia giełdy.�Giełda dawno przestała być pisze pismo �Die Bank� niezbędnym pośrednikiem obrotu, jakim byładawniej, kiedy banki nie mogły jeszcze rozlokować większości emitowanych papierów wartościowych wśródswoich klientów�37.�Każdy bank jest giełdą� ten zwrot współczesny zawiera w sobie tym więcej prawdy, im większy jestbank, im większe postępy robi koncentracja bankowości�38.�Jeżeli dawniej, w latach 70-ych, giełda ze swymi młodzieńczymi ekscesami� (�delikatna� aluzja do krachugiełdowego z r.1873, do skandalów grynderskich itp.) �otwierała epokę uprzemysłowienia Niemiec.to obecniebanki i przemysł mogą �dawać sobie radę samodzielnie�.Panowanie naszych wielkich banków nad giełdą.niejest niczym innym, jak wyrazem całkowicie zorganizowanego niemieckiego państwa przemysłowego
[ Pobierz całość w formacie PDF ]