[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Dalszych wniosków nie trzeba nawet wypowiadać.Jeżeli determinizm jest prawdziwy, to ma onwpływ na zespoły teorii oraz na instytucje.W związku z tym teorie te trzeba częściowo odrzucić,instytucje zaś zmienić.Najpowszechniejszy tego rodzaju zespół teorii odzwierciedla przekonanie, że kara jest uzasad-niona o tyle, o ile jest zasłużona i ma charakter zapobiegawczy.Rzeczywiste instytucje funkcjonują192 zgodnie z takim właśnie rozumowaniem.Tak działają po części zgodnie z ideą odwetu in-stytucje w znanych nam społeczeństwach.Wyrok może zostać przedłużony niekoniecznie w celachprewencyjnych.Jeżeli determinizm jest prawdziwy, to tego rodzaju zespoły teorii należałoby czę-ściowo odrzucić.Trzeba dokonać zmiany instytucji, co stanie się częścią afirmacji.Afirmacja nie ogranicza nas do jednego tylko rodzaju teorii i jednego rodzaju praktyki wyko-nawczej.Inną możliwość przedstawia utylitarystyczna teoria Benthama: kara jest słuszna wówczas,kiedy zapobiega występkom, tym samym przyczyniając się do powiększenia szczęścia.W moimpojęciu istnieje jednak inna, lepsza teoria.Mówi ona, że kara jest słuszna wówczas, kiedy jest uczci-wa, a jej konsekwencje są sprawiedliwe.Czyli, że słuszna jest wówczas, kiedy pozostaje w zgodziez określoną zasadą moralną.Jest nią zasada równości mówiąca, że powinniśmy podjąć naprawdęskuteczne kroki, żeby polepszyć sytuację tych, którym zle się powiodło.Tym tropem powinny zmierzać nasze społeczeństwa, wykorzystując do tego odpowiednie insty-tucje.Zazwyczaj filozofowie zajmujący się zagadnieniem konsekwencji determinizmu poświęcali ka-rze nieco uwagi.Umykały im natomiast inne fakty społecznej natury.Jak jednak zauważyliśmy napoczątku, konsekwencje determinizmu sięgają nie tylko kary.Rozciągają się one na inne fakty spo-193 łecznej natury; nagradzanie tych, którzy prawa przestrzegają, dystrybucja przychodu i innych dóbr,rozdział mocy wykonawczej i rangi, oficjalne nagradzanie i potępianie.Cokolwiek jest prawdziwe odnośnie do kary, w mniejszym lub większym stopniu dotyczy takżepozostałych społecznych praktyk i instytucji.W miejsce teorii kary wchodzą tutaj filozofie spo-łeczne i polityczne.Niektóre z nich zawierają elementy rozważań o zasłudze.A w każdym razie,zawierają elementy wiążące się z działaniami jednostek, które to działania są pojmowane jako za-leżne od wolnej woli.Jeżeli determinizm jest prawdziwy, to filozofie te zasługują przynajmniej nakorektę.Podobnie, prawdziwość determinizmu wymaga, aby instytucje i praktyki społeczne opartena wyobrażeniu sprawstwa, zostały zmienione.Afirmacja będzie miała zatem w tym wypadku takżewydzwięk polityczny.Czy lewicy bliska jest idea indywidualnych potrzeb, dalsza natomiast idea nieodzowności kary?Czy, w związku z tym, jest ona mniej przychylna nastawieniom i sposobom postępowania mają-cym cokolwiek wspólnego z twierdzeniem o wolnej woli? Można by sądzić, że tak.A zatem, czynależałoby do afirmacji przemieszczenie się na lewo w poglądach politycznych?Odpowiedz na to frapujące pytanie pozostawiam Czytelnikowi. GlosariuszAfirmacja ostateczna odpowiedz na determinizm, do której należy próba wyrzeczenia siętego, co z nim niezgodne na przykład, pewnego rodzaju nadziei życiowych; wiąże się zarazemz dostrzeżeniem wartości tego, czego nie musimy się wyrzekać, i z poszukiwaniem sposobów kom-pensowania determinizmu.Bezsilność, niemoc posępna reakcja na determinizm (przeciwstawiana niewzruszeniu); prze-konanie, że jeśli determinizm jest prawdziwy, to coś na przykład nadzieje życiowe zostałozniweczone i trzeba je będzie porzucić albo, jeśli jest jedynie prawdopodobny to coś jest zagro-żone.195 Bierna intencja zamiar wykonania czegoś w pózniejszym czasie, gdy rezultatem nie jestnatychmiastowe działanie.Czynna intencja, czynny zamiar intencja, skutkiem której natychmiast pojawia się działa-nie, która może towarzyszyć jego trwaniu; zwana także działaniem wolicjonalnym bądz aktem woli.Determinizm teoria, która mówi, że wszystkie zdarzenia zachodzące w naszych umysłach,łącznie z naszymi wyborami, decyzjami oraz działaniami są skutkiem pewnych rzeczy, wobec czegomuszą się wydarzać, czy też są uwarunkowane, w związku z czym nie można mówić o spraw-stwie.Determinizm trzy części teorii, którą przedstawia ta książka:1.zdarzenia umysłowe pozostają w nomicznym związku z równoczesnymi zdarzeniami neuro-nowymi;2.takie psychoneuronowe pary są skutkami określonych łańcuchów przyczynowych;3.także działania i czyny są skutkami.Dobrowolność najogólniej właściwość wyboru albo działania, którą cechuje to, że pozo-staje ona w zgodzie z prawdziwą naturą działającego i jego pragnieniami.196 Dobrowolny wybór lub działanie czyn, który jest zgodny z prawdziwą naturą i pragnieniamidziałającego; zazwyczaj nieco inaczej myślimy o nim w związku z własnymi, przyszłymi działania-mi niż wtedy, gdy rozważamy odpowiedzialność innej osoby.Epifenomenalizm doktryna mówiąca, że zdarzenia umysłowe, w przeciwieństwie do zdarzeńneuronowych, nie są przyczyną innych zdarzeń umysłowych ani działań i nie wyjaśniają ich, leczstanowią jedynie uboczne skutki zdarzeń neuronowych.Indeterminizm pogląd, że przynajmniej niektóre spośród zdarzeń mentalnych przedewszystkim zaś nasze wybory i decyzje nie są skutkami w takim sensie, w jakim rozważa jedeterminizm, lecz są sprawiane, co wyklucza ich przypadkowość.Inicjowanie działania początek bądz zródło działania, które tkwi w dobrowolności bądzw dobrowolności oraz sprawstwie.Intencja kompleks bądz splot pragnienia i rozmaitych wierzeń, w przypadku czynnej inten-cji zagadkowy czynnik wykonawczy.Kompatybilizm doktryna mówiąca, że wybory, decyzje i działania mogą być zarazem wolnei uwarunkowane, że wolny i uwarunkowany (czy też wolny i posiadający przyczynę ) sąokreśleniami logicznie niesprzecznymi; doktryna opiera się na takim rozumieniu wolności, którenie zakłada sprawstwa.197 Konsekwencje lub implikacje determinizmu rezultaty determinizmu, jego znaczenie roz-ważane w kategoriach nadziei życiowych, uczuć osobistych, zaufania do wiedzy, moralnej aprobatyi dezaprobaty, moralnej odpowiedzialności, właściwych działań, sądzenia osób oraz społecznychinstytucji i praktyk.Letnie pragnienie zob.żarliwe pragnienie
[ Pobierz całość w formacie PDF ]