[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Przypomnijmy, że w r.1915 kapitał ten powiększył się w przybliżeniu 2 1/2 razy.�Agresywny imperializm czytamy dalej u Hobsona który tak drogo kosztuje płatników podatków i matak małe znaczenie dla przemysłowca i kupca.jest zródłem wielkich zysków dla kapitalisty szukającego lokatydla swego kapitału�.(po angielsku pojęcie to wyraża się jednym słowem: �investor� alokujący, rentier).�Cały dochód roczny, który Wielka Brytania otrzymuje z całego swego handlu zagranicznego i kolonialnego,104Hobson, p.59, 60.60 z przywozu i wywozu, statystyk Giffen określa na 18 mln funtów szterl.(około 170 mln rb) za r.1899 liczącpo 2 1/2 % z całego obrotu, wynoszącego 800 mln funt.szterl.�Jakkolwiek suma ta jest wielka, to jednak nie może ona wytłumaczyć agresywnego impe-rializmu Wielkiej Brytanii.Wyjaśnia go suma 90 100 mln funt.szterl., stanowiąca dochód z�ulokowanego� kapitału, dochód warstwy rentierów.Dochód rentierów pięciokrotnie prze-wyższa dochód z handlu zagranicznego w najbardziej �handlowym� kraju świata! Oto istotaimperializmu i imperialistycznego pasożytnictwa.Pojęcie: �państwo-rentier� (Rentnerstaat), czyli państwo-lichwiarz, staje się dlatego po-wszechnie używanym pojęciem w ekonomicznej literaturze o imperializmie.Zwiat rozdzieliłsię na garstkę państw-lichwiarzy i olbrzymią większość państw-dłużników.�Pośród lokat kapitału za granicą pisze Schulze-Gaevernitz na pierwszym miejscu stoją takie, któreprzypadają na kraje politycznie zależne albo sojusznicze:Anglia udziela pożyczek Egiptowi, Japonii, Chinom, Ameryce Południowej.Jej marynarka wojenna odgrywaw razie potrzeby rolę egzekutora sądowego.Polityczna siła Anglii chroni ją od oburzenia dłużników�105.Sartorius von Waltershausen w swej pracy: �Narodowo-gospodarczy system lokaty kapi-tału za granicą� stawia jako wzór �państwa-rentiera� Holandię i wskazuje, że takim pań-stwem staje się teraz Anglia i Francja106.Schilder uważa, że pięć państw przemysłowych:Anglia, Francja, Niemcy, Belgia i Szwajcaria są �zupełnie wyraznie państwami-wierzycielami�.Holandii nie zalicza tu dlatego tylko, że jest ona �mało uprzemysłowiona�107.Stany Zjednoczone są wierzycielem jedynie wobec Ameryki.�Anglia pisze Schulze-Gaevernitz stopniowo przerasta z państwa przemysłowego w państwo-wierzyciela.Pomimo absolutnego powiększenia się produkcji przemysłowej i wywozu przemysłowego wzrastastosunkowo znaczenie dla całego gospodarstwa narodowego dochodów z procentów i dywidend, emisyj, komi-sowego i spekulacji.Według mego zdania, właśnie ten fakt jest ekonomiczną podstawą ożywienia imperiali-stycznego.Wierzyciel jest mocniej związany z dłużnikiem niż sprzedawca z nabywcą�108.O Niemczech wydawca berlińskiego pisma �Die Bank�, A.Lansburgh, pisał w r.1911w artykule: �Niemcy państwo-rentier�, co następuje:�W Niemczech chętnie pokpiwają sobie ze skłonności do rantierstwa, która daje się zauważyć we Francji.Ale zapominają przy tym, że o ile chodzi o burżuazję, to warunki niemieckie stają się coraz bardziej podobnedo francuskich�109.Państwo-rentier jest to państwo pasożytniczego, gnijącego kapitalizmu i okoliczność ta niemoże nie odbijać się zarówno na wszystkich społeczno-politycznych warunkach danego krajuw ogóle jak i na dwóch podstawowych prądach w ruchu robotniczym w szczególności.Ażeby wykazać to w sposób jak najbardziej poglądowy, udzielimy głosu Hobsonowi, któryjest najbardziej �pewny� jako świadek, albowiem nie podobna podejrzewać go o stronniczośćna rzecz �prawowierności marksistowskiej�, a z drugiej strony, jest on Anglikiem dobrzeznającym stan rzeczy w kraju najbogatszym i w kolonie, i w kapitał finansowy,i w doświadczenie imperialistyczne.Opisując pod świeżym wrażeniem wojny angielsko-burskiej związek imperializmuz interesami �finansistów�, wzrost ich zysków od dostaw itp., Hobson pisał:105Schulze-Gaevernitz, �Br.Imp.�, 320 i in.106Sart.von Waltershausen, �Das volkswirtsch.System etc.�, B.1907, Buch IV.107Schilder, S.393.108Schulze-Gaevernitz, �Br.Imp.�.S.122.109�Die Bank�, 1911, I, S.10 i 11.61 �Siłą nadającą kierunek tej określonej pasożytniczej polityce są kapitaliści, ale te same motywy oddziałująteż na specjalne kategorie robotników.W wielu miastach najważniejsze gałęzie przemysłu zależą od zamówieńrządowych; imperializm ośrodków przemysłu metalowego i budowy okrętów zależy w niemałym stopniu odtego faktu�.Dwojakiego rodzaju okoliczności osłabiały, zdaniem autora, siłę dawnych imperiów: 1)�ekonomiczne pasożytnictwo� i 2) tworzenie wojska z narodów podległych.�Pierwsza to zwyczaj ekonomicznego pasożytnictwa, na mocy którego państwo panujące wyzyskujeswoje prowincje, kolonie i kraje zależne w celu zbogacenia swojej klasy rządzącej i przekupienia swoich klasniższych, ażeby zachowały się spokojnie�.Ażeby to przekupywanie bez względu na formę, w jakiej się odbywa, było ekonomiczniemożliwe, konieczny jest dodajmy od siebie monopolistycznie wysoki zysk
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
W trosce o komfort korzystania z naszego serwisu chcemy dostarczać Ci coraz lepsze usługi. By móc to robić prosimy, abyś wyraził zgodę na dopasowanie treści marketingowych do Twoich zachowań w serwisie. Zgoda ta pozwoli nam częściowo finansować rozwój świadczonych usług.
Pamiętaj, że dbamy o Twoją prywatność. Nie zwiększamy zakresu naszych uprawnień bez Twojej zgody. Zadbamy również o bezpieczeństwo Twoich danych. Wyrażoną zgodę możesz cofnąć w każdej chwili.