antologia z kręgu marii wirtemberskiej (2)

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.co wdzięk i wytworność każdego języka czyni [.] gmin pospolity nie posiada pisał Ignacy Krasicki ale ta część ludu, która przez stan, dobre mienie nad innych się wzno-si, i ta, która osobliwie w stołecznych miastach mieszkając jedynie się towarzystwu, kunsz-tom lub nauce poświęca�.Sprawa języka i ekspresji językowej leżała w centrum zainteresowań kręgu towarzyskiegoi literackiego otaczającego Marię Wirtemberską.O wyczuleniu jej samej na te problemyświadczyć może choćby taka relacja z amatorskiego przedstawienia: �Powiem bez prze-chwałki, że siostra moja i ja grałyśmy bardzo dobrze.[.] Kostiumy były śliczne, a spektator-ki i spektatorowie zrozumieli rzecz i przyklaskiwali w najlepszych ustępach odczuwającpiękność języka, co mnie prawdziwie zadziwiło.Osiński [.] najbardziej się dziwił mojej ła-twej i tak czystej wymowie polskiej.Pochwała ta niewymowną sprawiła mi przyjemność.Gdyby to słyszał biedny Kropiński, już by nie powiedział, że ja tylko po francusku oddy-cham.� Jej listowne sprawozdania z oglądanych w teatrze przedstawień też świadczą o rozwi-niętym krytycyzmie i zmyśle językowym: �Tłumaczenie nędzne pisze po obejrzeniu Mero-py pomiędzy innymi w wierszu, w którym powiedziano: rzez tylu królów , to przetłuma-czyli: jatki królewskie.Pełno zresztą rymów wcale tu niewłaściwych [.] ośmiesza trage-dię.�19Apel o szerokie popularyzowanie czytelnictwa w języku narodowym wśród kobiet miałwięc szczególne znaczenie kosmopolitycznym wzorom życia arystokracji przeciwstawiałwzór patriotyczny.Ludwik Kropiński w przedmowie do edycji Julii i Adolfa tłumaczył, żejedną z poważniejszych przesłanek skłaniających go do wydania tego romansu była chęćprzełamania uprzedzeń płci pięknej, �.iż nasz język nie jest zdolnym wydać tkliwych uczućdelikatnej miłości, do których język francuski, zwłaszcza w Nowej Heloizie, zdaje się byćstworzonym�.Stołeczne towarzystwo uznało więc Malwinę za największą sensację roku także ze wzglę-du na jej polską szatę.Księżna manifestacyjnie wręczała nowy utwór warszawskim arysto-kratkom, nie znającym często literatury i historii własnego narodu, celowo wprawiała je wzakłopotanie powodujące, jak informowała ojca, że �niejedna już myśli pisać po polsku�, aprzynajmniej uczy się, �zawstydzona Malwiną�, ojczystego języka.Jeśli porówna się obciążoną retorycznym nalotem prozę powieści dydaktycznej polskiegoOświecenia, suchą, odległą od potocznego, konwersacyjnego języka, kształconą na publicy-stycznych wzorach �Monitora�, z prozą Malwiny, widać olbrzymią różnicę.W ówczesnychznów polskich tłumaczeniach romansów francuskich aż roiło się od niezamierzonych efektówparodystycznych wynikających z użycia niewłaściwych słów.Można więc uznać utwór Wir-temberskiej za udaną próbę wcielenia w życie postulatu Rousseau, aby uczynić język arty-styczny przekaznikiem treści emocjonalnych.Bez owych dociekań i wprawek wspomaganychzabawą i rozrywką, bez owego zmiękczania i cieniowania stylu, wyszukiwania synonimów,bez prób na pół językowych, na pół literackich nie mógł powstać najlepszy polski romanssentymentalny.Byłaby to zapewne tylko sucha, czasami groteskowa relacja z �wewnętrznychprzygód� tkliwych bohaterów.Elitarne zabawy w salonie Wirtemberskiej okazały się więc w istocie wielce pożyteczne ikształcące.Wspólnie z epistolografią �czułych�, imponującą rozmiarami i artystycznym za-krojem, służyły przecieraniu szlaków wiodących do rozwoju nowych gatunków polskiej lite-ratury, do kruszenia szańców francuszczyzny.Obce bastiony zakrzepłych galicyzmów atako-wano także argumentami zaczerpniętymi z tradycji kulturalnej francuskiego salonu.W tymwięc sensie stwierdziliśmy poprzednio, że związki łączące salon Wirtemberskiej z Hotelemde Rambouillet, kręgiem pani de la Fayette czy pani de S�vign�, były wyborem tradycji:uczestnicy przejmowali pewne tylko elementy ich zgromadzeń, zwłaszcza kult języka i stylu,bo tego akurat wymagały ówczesne polskie warunki.Sukcesem Malwiny, która dostarczać zaczęła warszawskiemu i puławskiemu towarzystwuwielu literackich i rozrywkowych inspiracji, salon księżny zamknął niebawem swoją działal-ność [ Pobierz całość w formacie PDF ]

ebook; download; pobieranie; pdf; do ÂściÂągnięcia

Menu