[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Południowe rejony ziemi pskowskiej, przylegające dogranicy litewskiej i inflanckiej, były najczęściej niszczone wwyniku działań wojennych, stąd i tamtejsze miastaprzekształcono w czasach moskiewskich w typowe twierdze.Wodró\nieniu od scharakteryzowanych powy\ej, otoczono je wprzewa\ającej mierze umocnieniami drewniano-ziemnymi.Jednym z wyjątków był Ostrów, le\ący nad Wieliką,kilkadziesiąt kilometrów na południe od Pskowa.Usadowionyna wyspie, oblanej ze wszystkich stron wodami rzeki, posiadałsolidne kamienne umocnienia, zachowane częściowo donaszych czasów.Do wojen inflanckich był jednym z wa\nychcentrów \ycia gospodarczego regionu.Wiadomo, \e wokółrynku znajdowało się 28 domów, w całym mieście było ichponad 200, do tego dochodziły te, które były poło\one naterenie zamku oraz strzelecka słoboda.Wyrabiano tu proch, apuste place w obrębie murów miejskich przeznaczono naogrody.Dalej na południe wznosiły się mury Opoczki, obejmujące197 domów zamkowych i 172 miejskich.Jeden znajwiększych, po pskowskim, rynków miejskich, jakiposiadała Opoczka świadczy, i\ była ona znaczącym centrumrzemieślniczo-handlowym regionu.W pobli\u le\ał KrasnyHorodek zamieszkały w znacznej części przez strzelców iWoroniec nad rzeką Sorot ośrodek miejski, obejmujący 371domów, nie licząc pobudowanych na terenie zamku.Innemiasta, poło\one na tym obszarze (np.Wielje, Wy\horodek,Wrew) były niewielkimi ośrodkami bez większego znaczeniastrategicznego.Nad samą granicą litewską znajdowało się całe mnóstwomiast i zamków chroniących trakty prowadzące zarówno wstronę Pskowa, jak i Nowogrodu.Wiele z nich zbudowanodopiero w dobie wojen litewsko-moskiewskich, toczonych zaostatnich Jagiellonów.Przykładem mo\e być 120Siebie\, wzniesiony w 1535 r., 60 wiorst na południe odOpoczki, na terytorium oderwanym od Litwy.Stał nawzgórzu wznoszącym się na półwyspie oblanym niemal zewszystkich stron wodami jeziora Siebie\skiego.W pózniej-szych latach zbudowano jeszcze Wieli\, Uświat.Newel iOzieryszcze, wykorzystując we wszystkich przypadkachnaturalne obronne warunki terenowe.Największym mias-tem, a zarazem twierdzą tego regionu były Wielkie Auki.Wszystkie te zamki wpadły w ręce polskie podczas kam-panii 1579 i 1580 r., stąd w trzeciej wyprawie Batorego nieodegrały roli osłonowej dla Pskowa. PRZED OBLśENIEMWORONIEC3 sierpnia 1581 r.armia królewska opuściła Zawłóczę,kierując się na Woroniec.Artylerię transportowano odtądlądem, tote\ posuwała się ona bardzo powoli, tym samymszlakiem, co jazda i piechota.Droga była początkowo dośćcię\ka, bowiem \ołnierze musieli sforsować Wy\ynę Bie-\ańską. Góry tak wielkie ma ten kraj pisał nieco zprzesadą ks.Piotrowski jako na Podgórzu u nas, jeno nieskaliste"1.Mimo letniej pory roku, panował chłód i padałdeszcz.Dopiero na kilka mil przed Worońcem, do któregodotarto 7 sierpnia, napotkano bardziej sprzyjające warunki.Drogi, przygotowane zawczasu przez załogę zamku były owiele lepsze, a dość liczne wioski i pola obsiane zbo\emdostarczały niezbędnej \ywności.Jak ju\ wspomniano Woroniec został opanowany w styczniu1581 r.przez śmiały wypad komendanta Zawłóczą Jerzego Zybryka.Pozostawiono tu niewielką załogę i dośćdziwnym zbiegiem okoliczności placówka wysunięta takdaleko w głąb posiadłości moskiewskich, pozostała1P i o t r o w s k i, op.cit., s.45. 122w rękach polskich a\ do nadejścia armii królewskiej.Ta zaśmiała tu odbyć ostatni przegląd przed wkroczeniem naterytorium przeciwnika.Postój w Worońcu trwał do 16 sierpnia, a wykorzystano gona końcowe przygotowania organizacyjne.Pierwszorzędnąsprawą było obsadzenie urzędu hetmańskiego.Chodziło tu oarmię koronną, bowiem hetmaństwo wielkie litewskiepozostawił król w ręku Mikołaja Radziwiłła Rudego", apolne przy osobie Krzysztofa Radziwiłła.11 sierpnia królpowierzył urząd hetmana wielkiego koronnego JanowiZamoyskiemu.Kanclerz wielki koronny od dawna zabiegał otę nominację, a nawet wymógł na Batorym tajny przywilej,przyznający mu urząd hetmański do\ywotnio, co na raziepozostało tajemnicą.Połączenie dwóch tak wysokich urzędóww ręku wpływowego Zamoyskiego wywołało zaskoczenie, a wpewnych kręgach nieukrywaną niechęć.Byłaby ona zapewnejeszcze większa, gdyby wiedziano o do\ywotności nominacjioraz szerokim, jak nigdy przedtem, zakresie kompetencjihetmańskich.Zapewne dlatego, aby uniknąć wszelkichprotestów i dyskusji, nominację ogłoszono dopiero teraz, wdodatku w kraju nieprzyjacielskim, w toku kampaniiwojennej.Wielu uwa\ało, \e hetmanem wielkim koronnympowinien zostać Jan Zborowski posiadający doświadczeniewojskowe, wiedzę i zdolności, ale nie było go akurat wotoczeniu monarchy.Trzydziestodziewięcioletni Zamoyski nie posiadał więk-szego doświadczenia wojskowego na szczeblu operacyjnym.Był wytrawnym parlamentarzystą i dyplomatą, a pierwszekroki na polu wojskowości stawiał dopiero za panowaniaBatorego podczas kampanii połockiej 1579 r.Pomagał przyorganizacji wyprawy, sam wystawił 600 piechoty, a podczasoblę\enia Połocka towarzyszył królowi, uczestnicząc wnaradach wojennych, co wzbudzało wyrazną niechęćówczesnego hetmana Mikołaja Mieleckiego.W następnymroku kanclerz współorganizował z królem kam- 123panie wielkołucką, na którą wystawił swym kosztem blisko2000 \ołnierzy.Dopiero wówczas Zamoyski miał mo\nośćpokazania jakim jest taktykiem, dowodząc prawoskrzydłowąkolumną armii koronnej, która zdobyła Wieli\.Uczestniczyłpotem w oblę\eniu Wielkich Auków, stojąc na czele jednegoz pułków.Po kapitulacji twierdzy i odjezdzie króla do krajuzdobył Zawłóczę, stanowiące klucz do dalszych podbojów
[ Pobierz całość w formacie PDF ]