[ Pobierz całość w formacie PDF ]
. Niewątpliwie przeto to samo rozumowanie odnosisię również do innych rzeczy.Gdybyśmy nie potrzebowalitych rzeczy, których teraz ze względu na troskę o ciałopotrzebujemy, czy to ciepła, czy to niekiedy chłodu, czyto innych rzeczy, o które dopomina się ciało przyciśniętebiedą, wówczas tak zwane mienie byłoby nam bezuży-teczne, w każdym razie gdyby nikt nie potrzebował zu-pełnie niczego z tych rzeczy, ze względu na które myobecnie chcemy mieć mienie, po to, abyśmy mogli zdobywaćto, co służy do zaspokojenia pożądań i potrzeb ciała, ile-kroć je odczuwamy.Jeżeli zatem posiadanie mienia jestużyteczne ze względu na to, to jest ze względu na troskęo zaspokojenie potrzeb ciała, to gdybyśmy zostali od nichwyzwoleni, wówczas byśmy nie potrzebowali żadnego mie-nia a może by nawet wcale nie było własności". Tak się okazuje". Przeto okazuje się nam, jak się zdaje, że spośródrzeczy te, które służą tym zabiegom, są mieniem".On zgodził się z tym, że te rzeczy są mieniem, niemniejjednak niepokoił go bardzo ten mały wywód. Dlaczego zaś miałoby być tak? Czy wolno by namtwierdzić, że jest możliwe, iż ta sama rzecz bywa w od- niesieniu do tych właśnie zabiegów niekiedy użyteczna,niekiedy zaś bezużyteczna?" Tego bym nie mógł twierdzić, przeciwnie, jeżelipotrzebujemy czegoś do tych właśnie zabiegów, to.onowydaje mi się czymś użytecznym, a jeżeli nie, to nie". Wobec tego gdybyśmy byli w stanie wykonać posągspiżowy bez ognia, to dla jego wykonania nie potrzebo-walibyśmy ognia.Gdybyśmy zaś nie potrzebowali,to by nam ogień nie był też użyteczny.To samo zaś ro-zumowanie odnosiłoby się też do innych rzeczy". Tak się okazuje". A zatem żadna z tych rzeczy, bez których coś możepowstać, nie wydałaby się nam użyteczna do wykonaniatego". Na pewno nie". Wobec tego, gdybyśmy się kiedyś okazali zdolni,obywając się bez złota i srebra, i innych tego rodzajurzeczy, które same przez się nie są nam potrzebne dlaciała tak, jak pokarmy, napoje, odzież pościel i domy,wyzwolić się od potrzeb ciała, tak abyśmy niczego jużnie potrzebowali, to by się nam nie zdawały użyteczne przynajmniej ku temu ani srebro, ani złoto, ani innetego rodzaju rzeczy, skoro kiedyś mogliśmy się i bez nichobywać". Na pewno". A więc tych rzeczy nie moglibyśmy uważać zamienie, gdyby były całkowicie bezużyteczne, lecz te byłybymieniem, dzięki którym jesteśmy władni zdobywać rzeczyużyteczne". Sokratesie! Nie dałbym się nigdy przekonać o tym,że złoto, srebro i inne tego rodzaju rzeczy nie są dla nasmieniem.Owszem, ja jestem mocno przekonany o tamtym,ze mianowicie rzeczy dla nas bezużyteczne nic stanowią mienia i że mienie użyteczne należy do najużyteczniej-szych.Jednakże w żadnym razie nie dam się przekonaćo tym, że tym rzeczom nie przysługuje użyteczność dlażycia, skoro mianowicie z ich pomocą możemy się zaopa-trywać w żywność". Pomyśl więc! Co mamy powiedzieć o takim po-stępowaniu? Czy bywają tacy ludzie, którzy nauczająmuzyki, lub gramatyki, lub jakiejś innej umiejętności,i którzy w zamian za to zapewniają sobie dostatek żyw-ności, pobierając za naukę opłatę?" Oczywiście, bywają". A zatem ci ludzie otrzymują za tę naukę środkido życia, kupując za nią, tak jak my kupujemy za złotoi srebro". Zgadzam się". A zatem, skoro oni uzyskują w ten sposób środkipotrzebne im do życia, przeto i ten sposób byłby użytecznydla życia.Powiedzieliśmy bowiem, że również srebrojest użyteczne z tego względu, że przecież dzięki niemujesteśmy w stanie zdobyć rzeczy konieczne dla ciała". Tak" on odpowiedział. Skoro zatem same nauki należą do rzeczy, któresą do tego użyteczne, to się nam staje oczywiste, że naukistanowią majętność, a to z tego samego powodu, co złotoi srebro.Ci zaś, którzy posiedli nauki, są oczywiście nawetbogatsi.Nieco wcześniej zaś trudno nam było zgodzićsię z twierdzeniem, że oni są najbogatsi.Z tego jednak,na cośmy się zgodzili teraz, wynikałoby koniecznie, żeniekiedy bardziej uczeni są bogatsi.Gdyby nas bowiemktoś zapytał, czy sądzimy, że koń jest użyteczny każdemuczłowiekowi, czy byś powiedział, że tak? Czy tym, którzywiedzą, jak się posługiwać koniem, koń mógłby być uży-teczny, tym natomiast, którzy nie wiedzą, nie?" Zgodziłbym się". A zatem ja powiedziałem zgodnie z tym ro-zumowaniem również lek nie każdemu człowiekowi jestużyteczny, lecz tylko temu, kto wie, jak się należy nimposługiwać?" Przyznaję". Czy nie tak samo ma się rzecz ze wszystkimi in-nymi?" Chyba tak". Złoto więc i srebro, i inne rzeczy, które uważa sięza majętność, mogą być użyteczne tylko dla tego, kto wie,jak się nimi posługiwać". Tak. A czy poprzednio nie wydawało się nam, że zna-mieniem człowieka szlachetnego jest wiedzieć, gdzie i jaknależy się posługiwać każdą z tych rzeczy". Przyznaję". A więc te rzeczy są użyteczne dla ludzi szlachetnychi tylko dla nich, skoro chyba oni wiedzą, jak z nich należykorzystać.Jeżeli zaś te rzeczy są użyteczne tylko dla nich,to się zdaje, że one stanowią też majętności tylko dla nichsamych.Wszelako wydaje się, że gdyby ktoś takiego co sięnie zna na jezdziectwie, ma jednak konie, z których właśnienie ma korzyści, nauczył jezdziectwa, to by go chybauczynił bogatszym, ponieważ uczynił użytecznym dla niegoto, co uprzednio było nieużyteczne.Przekazując bowiemczłowiekowi pewną umiejętność uczynił go zarazem rów-nież bogatym". Tak się przynajmniej wydaje". Wszelako wydaje mi się, że mógłbym przysiąc, iż Kritiasnie dał się przekonać o żadnym z tych twierdzeń". Na Zeusa! powiedział Kritias chybabym ro- zum postradał, gdybym się dal przekonać.Ale dlaczegonie doprowadzić do końca rozważania, że rzeczy, któreuchodzą za majętność, takie jak złoto, srebro i inne w tymrodzaju, nie są majętnością? Co do mnie, słuchając bardzouważnie tych rozważań, które ty teraz właśnie przepro-wadzasz, jestem zachwycony".Ja więc powiedziałem. Wydaje mi się, Kritiasie, że ty słuchając mnie,zachwycasz się w taki sam sposób, jak ci, którzy przysłu-chują się rapsodom śpiewającym pieśni Homera, ponieważjesteś przekonany, że żadne z tych moich twierdzeń niejest prawdziwe.Lecz doprawdy, co mamy powiedziećo takich oto przykładach? Czy zgadzasz się z tym, że dlatych ludzi, którzy są obeznani z budową domów, pewnerzeczy nadają się do budowy domu?" Tak sądzę"
[ Pobierz całość w formacie PDF ]