[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.i nagle miaÅ‚a dwadzieÅ›cia trzy lata i to nie byÅ‚y majtki, lecz chustkaze sztucznego jedwabiu, którÄ… ukradkiem wpychaÅ‚a do torebki idÄ…c wzdÅ‚uż sto-iska z galanteriÄ… u Macy ego.Chustka, która kosztowaÅ‚a dolara dziewięćdziesiÄ…tdziewięć centów.Tania.Tania jak biaÅ‚e nylonowe majteczki.Tania.Jak ona.CiaÅ‚o, które zamieszkiwaÅ‚a, byÅ‚o ciaÅ‚em dziedziczki wielomilionowej fortuny,ale ten fakt pozostawaÅ‚ nieznany i nie miaÅ‚ znaczenia chustka byÅ‚a biaÅ‚a, z nie-bieskim rÄ…bkiem, i czuÅ‚a takÄ… samÄ… kruchÄ… przyjemność, gdy siedziaÅ‚a na tylnymsiedzeniu taksówki i nie zważajÄ…c na taksówkarza, Å›ciskaÅ‚a chustkÄ™ w jednej rÄ™-ce, wpatrujÄ…c siÄ™ w niÄ…, podczas gdy drugÄ… dÅ‚oÅ„ wsunęła pod tweedowÄ… spódnicÄ™i w nogawkÄ™ biaÅ‚ych majteczek, a ten jeden dÅ‚ugi ciemny palec zajÄ…Å‚ siÄ™ tym, comożna byÅ‚o zrobić jednym litoÅ›ciwym pchniÄ™ciem.Tak wiÄ™c czasem zastanawiaÅ‚a siÄ™, bez wiÄ™kszego zainteresowania, gdzie siÄ™podziewaÅ‚a, kiedy jej tu nie byÅ‚o, lecz przeważnie potrzeby byÅ‚y zbyt gwaÅ‚townei naglÄ…ce, by prowadzić dÅ‚ugie rozmyÅ›lania, wiÄ™c po prostu speÅ‚niaÅ‚a to, co trzebabyÅ‚o speÅ‚nić, robiÅ‚a to, co należaÅ‚o robić.Roland by to zrozumiaÅ‚.* * *Odetta mogÅ‚a wszÄ™dzie jezdzić limuzynÄ… nawet w 1959 roku, kiedy jej oj-ciec jeszcze żyÅ‚, a ona nie byÅ‚a tak bajecznie bogata jak po jego Å›mierci w 1962roku.PieniÄ…dze z funduszu powierniczego staÅ‚y siÄ™ jej wÅ‚asnoÅ›ciÄ…, gdy ukoÅ„czy-150Å‚a dwadzieÅ›cia pięć lat i mogÅ‚a robić, co chciaÅ‚a.A jednak nie podobaÅ‚o jej siÄ™okreÅ›lenie limuzynowy liberaÅ‚ , ukute rok czy dwa wczeÅ›niej przez felietonistÄ™jednego z konserwatywnych dzienników, i w typowy dla mÅ‚odych ludzi sposóbnie chciaÅ‚a, aby uważano za kogoÅ› takiego, jeÅ›li nawet naprawdÄ™ tak byÅ‚o.NiebyÅ‚a aż tak mÅ‚oda (albo aż tak gÅ‚upia), by wierzyć, że kilka par wyblakÅ‚ych dżin-sów i koszul khaki, które zazwyczaj nosiÅ‚a, rzeczywiÅ›cie zasadniczo zmienia jejstatus spoÅ‚eczny, tak jak nie zmieni go korzystanie z autobusów i metra, chociażmogÅ‚aby jezdzić limuzynÄ… (jednakże byÅ‚a na tyle zajÄ™ta wÅ‚asnÄ… osobÄ…, że nie do-strzegÅ‚a gÅ‚Ä™bokiego zdziwienia i zranionych uczuć Andrew, który lubiÅ‚ jÄ… i uznaÅ‚takie zachowanie za osobistÄ… niechęć), ale dostatecznie mÅ‚oda, by wciąż uważać,że takie gesty mogÄ… czasem zmienić (przynajmniej odrobinÄ™) rzeczywistość.Wieczorem 19 sierpnia 1959 roku zapÅ‚aciÅ‚a za ten gest utratÄ… poÅ‚owy nóg.i poÅ‚owy umysÅ‚u.* * *Odetta najpierw zostaÅ‚a uwikÅ‚ana, potem wciÄ…gniÄ™ta, a wreszcie pochwyco-na przez falÄ™, która w koÅ„cu zmieniÅ‚a siÄ™ w niepowstrzymany przypÅ‚yw.W 1957roku, kiedy do niego przystÄ…piÅ‚a, tak zwany Ruch nie miaÅ‚ jeszcze nazwy.Zna-Å‚a jego poczÄ…tki, wiedziaÅ‚a o walce o równe prawa, toczÄ…cej siÄ™ nie od ogÅ‚osze-nia Deklaracji Emancypacji, lecz niemal od chwili gdy sprowadzono do Amerykipierwszy transport niewolników (Å›ciÅ›le mówiÄ…c, w stanie Georgia, kolonii zaÅ‚o-żonej przez Brytyjczyków, którzy chcieli pozbyć siÄ™ kryminalistów i dÅ‚użników),ale dla Odetty zdawaÅ‚ siÄ™ zawsze zaczynać w tym samym miejscu, od tych samychtrzech słów: Nie wyniosÄ™ siÄ™.Tym miejscem byÅ‚ miejski autobus w Montgomery, w stanie Alabama, a sÅ‚owawypowiedziaÅ‚a czarnoskóra Rosa Lee Parks, która nie chciaÅ‚a przenieść siÄ™ z przo-du na tyÅ‚ miejskiego autobusu, gdzie oczywiÅ›cie zgodnie z zasadami segregacjirasowej byÅ‚o jej miejsce.Znacznie pózniej Odetta Å›piewaÅ‚a z innymi Nie wy-niesiemy siÄ™ , przy czym zawsze myÅ›laÅ‚a o Rosie Lee Parks i nigdy nie mogÅ‚apozbyć siÄ™ przy tym uczucia wstydu.Tak Å‚atwo byÅ‚o Å›piewać my , trzymajÄ…c siÄ™pod rÄ™ce i idÄ…c w tÅ‚umie, tak Å‚atwo nawet dla kobiety bez nóg.Tak Å‚atwo Å›pie-wać my , tak Å‚atwo "być" nami.W tamtym autobusie nie byÅ‚o żadnych nas ,w autobusie z pewnoÅ›ciÄ… Å›mierdzÄ…cym starÄ… skórÄ… i wchÅ‚anianym latami dymempapierosów oraz cygar, w tym autobusie z wygiÄ™tymi reklamami, gÅ‚oszÄ…cymi ta-kie hasÅ‚a, jak: LUCKY STRIKE L.S.M.F.T.NA BOGA, UCZSZCZAJ DO KO-ZCIOAA, KTÓRY WYBRAAEZ, albo PIJ OYALTINE! ZOBACZYSZ DLACZE-GO! lub CHESTERFIELDY, DWADZIEZCIA JEDEN NAJPRZEDNIEJSZYCH151GATUNKÓW TYTONIU DAJE CUDOWNE PAPIEROSY, żadnych nas w nie-dowierzajÄ…cych spojrzeniach kierowcy, biaÅ‚ych pasażerów, wÅ›ród których usiadÅ‚a,czy równie niedowierzajÄ…cych spojrzeniach czarnych z tyÅ‚u.%7Å‚adnych nas.%7Å‚adnych maszerujÄ…cych tysiÄ™cy.Tylko Rosa Lee Parks dajÄ…ca poczÄ…tek niepowstrzymanej fali sÅ‚owami: NiewyniosÄ™ siÄ™.Odetta myÅ›laÅ‚a: Gdybym tylko mogÅ‚a zrobić coÅ› takiego, gdybym potrafiÅ‚abyć tak odważna, chyba byÅ‚abym szczęśliwa przez resztÄ™ mego życia.Nie mamjednak takiego rodzaju odwagi.PrzeczytaÅ‚a o tej historii z Parks, poczÄ…tkowo z niewielkim zainteresowaniem.To budziÅ‚o siÄ™ powoli.Trudno powiedzieć, kiedy podziaÅ‚aÅ‚o na jej wyobrazniÄ™i rozpaliÅ‚o jÄ… bezgÅ‚oÅ›ne niemal w pierwszym okresie trzÄ™sienie ziemi, które za-częło wstrzÄ…sać poÅ‚udniem.Mniej wiÄ™cej rok pózniej mÅ‚odzieniec, umawiajÄ…cy siÄ™ z niÄ… dość regularnie,zaczÄ…Å‚ zabierać jÄ… do Village, gdzie niektórzy z wystÄ™pujÄ…cych tam mÅ‚odych (iprzeważnie biaÅ‚ych) piosenkarzy folkowych nagle dodali kilka nowych i zaskaku-jÄ…cych utworów do swojego repertuaru oprócz tych starych kawaÅ‚ków o tym,jak John Henry wziÄ…Å‚ swój mÅ‚ot i biÅ‚ nim szybciej niż mÅ‚ot parowy (ale wykoÅ„-czyÅ‚ siÄ™ przy tym, ha, ha), jak Bar bry Allen okrutnie odrzuciÅ‚a mÅ‚odego, choregoz miÅ‚oÅ›ci adoratora (a potem umarÅ‚a ze wstydu, ha, ha), Å›piewali piosenki o tym,co to znaczy być ignorowanym, na dnie i poza nawiasem, jak to jest, gdy nie dajÄ…ci pracy, bo masz zÅ‚y kolor skóry, jak to jest być zamkniÄ™tym w wiÄ™ziennej celii wychÅ‚ostanym przez pana Charliego za to, że twoja skóra jest czarna i oÅ›mieliÅ‚eÅ›siÄ™, ha, ha, usiąść w części dla biaÅ‚ych w barze Å›niadaniowym u F.W.Woolworthaw Montgomery, w stanie Alabama.Chociaż może siÄ™ to wydać absurdalne, dopiero wtedy zaczęła siÄ™ interesowaćswoimi rodzicami, dziadkami i pradziadkami.Nigdy nie przeczytaÅ‚a Korzeni znalazÅ‚a siÄ™ w innym Å›wiecie i czasie na dÅ‚ugo przed tym, zanim ta książka zostaÅ‚anapisana, a może nawet wymyÅ›lona, przez Alexa Haleya lecz dopiero w tymabsurdalnie póznym okresie swojego życia po raz pierwszy uÅ›wiadomiÅ‚a sobie, żezaledwie kilka pokoleÅ„ wczeÅ›niej jej przodkowie zostali zakuci w Å‚aÅ„cuchy przezbiaÅ‚ych ludzi
[ Pobierz całość w formacie PDF ]