[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.46-48.113.URBAN W., Epizod reformacyjny, Kraków 1988.114.WARMICSKI I., Andrz.Samuel i Jan Seklucjan, Poznań 1906.115.WITCZAK T., Studia nad twórczością Mikołaja Reja, Warszawa 1975.116.WISZNIEWSKI M., Historia literatury polskiej, t.I-X, Kraków 1840-1857.117.WIZNIOWSKI E., Bracia czescy, EK II, k.992-994.118.WITTMANN R., Geschichte des deutschen Buchhandels, Munich Beck 1991.119.WOJTYSKA H., Biandrata Giorgio, EK II, k.374-375.120.WYDRA W., RZEPKA W.R., Niesamoistne drukowane teksty polskie sprzed roku 1521 i ich znaczenie dla historii drukar-stwa i języka polskiego, w: Dawna książka i kultura.Materiały międzynarodowej sesji na-ukowej z okazji pięćsetlecia sztuki drukarskiej w Polsce, red.S.GRZESZCZUK, S.KAWECKA-GRYCZOWA, Wrocław Warszawa Kraków Gdańsk 1975, s.263-288.121.WYDRA W., RZEPKA W.R., Chrestomatia staropolska.Teksty do roku 1543, wyd.2, Wrocław Warszawa Kra-ków 1995.122.VOST� G.M., La Volgata al Concilio di Trento, Biblica , r.XXVII, 1946, s.301-319. WSTPRozpoczynając bibliologiczną rozprawę o Piśmie Zwiętym w języku polskim, zwróćmy uwagę naciekawą zbieżność terminologiczną.Słowo Biblia (inne określenie całego Pisma Zwiętego) to formaliczby mnogiej od bibli,on zwój, księga.Nazwanie Pisma Zwiętego Biblią, czyli Księgami, to bardzoważny sygnał, który podpowiada, że mamy do czynienia z Księgą (Księgami) o ogromnym znaczeniu,reprezentującą niejako wszystkie powstałe do dziś księgi i książki.Od tego samego słowa bibli,on pochodzi drugi termin: bibliologia, w którym bibli,on połą-czono z innym greckim słowem lo,goj.Terminem tym nazywana jest nauka zajmująca się refleksjąnad książką i procesami, w których książka uczestniczy.Zauważona zbieżność terminologiczna prowokuje do spojrzenia na Biblię (Pismo Zwięte)przez pryzmat bibliologii, a więc do podjęcia badań nad Biblią jako książką i to nie tylko pod kątemjej materialnego i artystycznego wymiaru, ale również jej funkcji i procesów społeczno-komunikacyjnych, w które jest uwikłana od jej zaplanowania, poprzez produkcję, aż do konsumpcji(czytania).1 Najpopularniejsza i najważniejsza dla prawie 2 miliardów chrześcijan Księga Bibliakryje w sobie, także i z tego punktu widzenia, wiele niezbadanych tajemnic.A.STAN BADACW światowej literaturze znamy kilka prób spojrzenia na Pismo Zwięte jako książkę.Do naj-bardziej znanych należą: 1) opracowanie zespołowe wydane przez Cambridge The CambridgeHistory of the Bible2; 2) monumentalne dzieło francuskie Bible de tous les temps3; 3) praca zbioro-wa wydana przez Francuską Bibliotekę Narodową La Bible imprim�e dans l Europe moderne4;1Na temat bibliologii jako nauki zob.K.Migoń, Nauka o książce.Zarys problematyki, Wrocław Warszawa Kraków Gdańsk Aódz 1984, s.105-134.2The Cambridge History of the Bible (dalej CHB), wyd.1, t.I: From the Beginnings to Jerome, red.P.R.Ackroyd, C.F.Evans, London 1970; t.II: The West from the Fathers to the Reformation, red.G.W.H.Lampe, London 1969; t.III: TheWest from the Reformation to the Present Day, red.S.L.Greenslade, London 1963.Wyd.2: London 1988-1992.3Bible de tous les temps (dalej BTT), dzieło ma się składać z 8 tomów, interesujący nas okres omawia t.V: Le temps desR�formes et la Bible, red.G.Bedouelle, B.Roussel, Paris 1989.Jest to opracowanie bardzo szerokie i dotyczy nie tylkoBiblii jako książki, ale również innych aspektów badań nad Biblią, np.historii interpretacji.4La Bible imprim�e dans l Europe moderne (dalej BIEM), red.B.E.Schwarzbach, Paris 1999. 2 4) amerykańska seria The Bible as Book5.Pierwsza i trzecia praca zawierają krótkie artykuły po-święcone Biblii drukowanej w języku polskim6.W literaturze polskiej i zagranicznej powstało kilka prac monograficznych poświęconych Pi-smu Zwiętemu drukowanemu w języku polskim.Można tu przytoczyć, poczynając od najstarszych,następujące prace: S.Ringeltaube a7, S.Zwolskiego8, R.Gustawa9, M.Kossowskiej10.Dwie pierw-sze prace są już bardzo stare i nie da się już dziś podtrzymać wielu stawianych w nich tez.ArtykułR.Gustawa to kompendium historii polskiej Biblii, ale prawie całkowicie pozbawione aspektówksięgoznawczych.Najobszerniejsza z wymienionych prac monografia M.Kossowskiej ukazujegenezę poszczególnych edycji, zajmuje się także ich funkcjonowaniem i znaczeniem w ówczesnymspołeczeństwie, dotyka problemów księgoznawczych, a nawet typograficznych.Niestety nie jestona oparta na całości materiału, omawia bowiem tylko najważniejsze przekłady i edycje, pomijajączupełnie druki drobne, fragmenty i wiele edycji wznawianych.Ponadto praca ta koncentruje sięgłównie na problemach językoznawczych przekładów biblijnych, obecne w niej aspekty bibliolo-giczne są drugorzędne.W języku polskim istnieje znaczna ilość opracowań poszczególnych polskich przekładów PismaZwiętego, ale przede wszystkim skupiają się one na problemach językoznawczych.Zaznaczmy jeszcze,że polska literatura nie posiada ani kompletnej bibliografii polskich druków biblijnych, ani katalogupodającego lokalizację przechowywanych w Polsce i za granicą egzemplarzy.Centralny katalog starychdruków BN nie jest kompletny i ze strony technicznej pozostawia dużo do życzenia11.Z powyższego krótkiego omówienia dotychczasowej literatury wynika, że druki biblijne w ję-zyku polskim ciągle czekają na swoje całościowe opracowanie w aspekcie księgoznawczym.Ni-niejsza praca jest próbą wypełnienia tej luki.B.POSTAWIENIE PROBLEM�W BADAWCZYCHBibliologia jest nauką, która bada m.in.wpływ filozofii, religii, teologii, rozwoju nauk, sytu-acji społecznej i politycznej itd.na powstawanie, szatę zewnętrzną, funkcjonowanie i konsumpcjęksiążki12.W związku z tym, zajmując się Pismem Zwiętym drukowanym jako książką, będziemy5The Bible as Book: The Reformation, red.O.O Sullivan, New Castle 2000; The First Printed Editions, red.K.Van Kam-pen, P.Saenger, New Castle 1999.6CHB III, s.133-134; I.Kwilecka, Les Bibles protestantes polonaises et leurs rapports avec les Bibles fran�aises, BIEM, s.364-377.7S.Ringeltaube, Gr�ndliche Nachricht von polnischen Bibeln, Danzig 1744.8S.Zwolski, De Bibliis polonicis quae usque ad initium saeculi XVII
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
W trosce o komfort korzystania z naszego serwisu chcemy dostarczać Ci coraz lepsze usługi. By móc to robić prosimy, abyś wyraził zgodę na dopasowanie treści marketingowych do Twoich zachowań w serwisie. Zgoda ta pozwoli nam częściowo finansować rozwój świadczonych usług.
Pamiętaj, że dbamy o Twoją prywatność. Nie zwiększamy zakresu naszych uprawnień bez Twojej zgody. Zadbamy również o bezpieczeństwo Twoich danych. Wyrażoną zgodę możesz cofnąć w każdej chwili.