[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Wliście do króla polskiego Stanisława Leszczyńskiego tłumaczył, że pierwszym zródłemzłego jest nierówność, z której powstało bogactwo, a to z kolei wytworzyło zbytek ibezczynność.Ze zbytku powstały sztuki piękne, z bezczynności nauka.Naukę Rousseau uznawał jako dobro samo w sobie.Pisał: trzeba byćpozbawionym zdrowego rozsądku, by utrzymywać co innego .Można by sądzić, że byłon przeciwny nie filozofii, ale filozofowaniu, potocznie zwanemu mędrkowaniem.Uważał, że nauką powinny zajmować się osoby do tego powołane, bo dla ogółu jest onaraczej szkodliwa.Człowiek jest bowiem stworzony do myślenia i działaniapraktycznego, a nie refleksji i rozważań teoretycznych.Nauka może unieszczęśliwiaćmasy poprzez to, że rozwija wyobraznię, stwarza nowe potrzeby, a te z kolei wytwarzająstałą pogoń za urojonym szczęściem kosztem innych.Ponadto nauka rodziprzypuszczenie, że człowiek własnym rozumem może posiąść ostateczne prawdyreligijno-moralne, co może z kolei wywołać złudzenie bezgranicznej kompetencjirozumu i pomysł zrównania się z Bogiem.Rousseau nie dostrzegał innego rozwiazania problemu zła społecznego jak tylkoprzez powrót do natury .Podstawę jego wniosków filozoficznych stanowi toprzeciwieństwo: natura i społeczeństwo .Człowiek z natury jest dobry,społeczeństwo czyni z niego złą istotę; natura stworzyła człowieka wolnego,społeczeństwo zniewala go; natura stworzyła człowieka szczęśliwego, społeczeństwounieszczęśliwia go.Jeśli społeczeństwo jest sprawcą zła, to trzeba je zmienić.Rousseaunie chciał wracać do natury poprzez zniszczenie cywilizacji, ale chciał, byspołeczeństwo rozwijając się dalej, zachowało swoje dodatnie cechy - bo i takie w nim131 dostrzegał, a zminimalizowało ujemny wpływ na życie jednostki ludzkiej.Społeczeństwo powinno odzyskać właściwości naturalne człowieka prymitywnego:dobroć, wolność, szczęście.W tym sensie należy rozumieć pojęcie powrót do natury .Aby przywrócić społeczeństwu jego naturalne właściwości, niezbędna jesttransformacja jednostki oraz społeczeństwa.O tym pisał Rousseau w pracach: Emil iNowa Heloiza.Przemiana społeczeństwa powina się dokonać przez powrót do jegozasady, do jego racji bytu.Może to nastąpić przez umowę społeczną zawartą międzywolnymi i równymi ludzmi tworzącymi społeczeństwo.Ustroje należy przekształcić tak,aby spełniały wymogi typu idealnego.Znikną wtedy nadużycia, nieszczęścia, ucisk iinne zła, które obecnie występują.Społeczeństwo można przekształcić, jeżeli urzeczywistni się w ocenie stosunkówspołecznych i całej kultury takie wartości, jak wolność, równość, prawda, prostota,patriotyzm, odwaga i wiara.Jeżeli chodzi o religię, Rousseau był deistą.Postulującwypełnianie zasad religii, uważał, że należy sumienie nauczyć tego, co słuszne orazdobre i zgodnie z nim postępować w życiu praktycznym.2.12.Paul Thiry, D'Holbach (1723-1789)2.12.1.OntologiaJest tylko materia będąca w ciągłym ruchu.Istnieje ona wiecznie, a więc nikt i nicnie było przyczyną jej początku.Ruch jest atrybutem materii.Nie ma więc powodu, byposzukiwać pierwszego motoru - prawił Holbach.Ruch jest przyczyną przemian,zmiany form, wszystkich modyfikacji, którym ulega materia; a definiował ją Holbachjako to wszystko, co pobudza w jakikolwiek sposób nasze zmysły albo jako ogółbytów, których poszczególne jednostki, pomimo posiadania pewnych wspólnych cech,jak rozciągłość, podzielność, kształt itd., nie mogą być zaliczone do jednej klasy aniobjęte jednym mianem .Udowadniał, że zarówno w nas samych, jak i we wszystkichdziałających na nas przedmiotach nie ma nic poza materią obdarzoną rozmaitymiwłasnościami i różnorodnie powiązaną .Materia funkcjonuje deterministycznie, czego wyrazem są prawa przyrody.Jeżelinie odkryliśmy jakiegoś prawa przyrody, to fakt ten świadczy o naszej niewiedzy.Przypadków nie ma.To, co nazywamy przypadkiem, to nic innego jak tylkonieznajomość konieczności.2.12.2.GnoseologiaJedynym zródłem przeżyć psychicznych są wrażenia zmysłowe powstające wskutekdziałania bodzców materialnych na ludzkie narządy zmysłowe.Wiedzę tworzymy więc132 na podstawie doświadczenia.Prawdą jest to, co z niego wynika. Ilekroć jakieś słowo -powiadał Holbach - lub jego idea nie odpowiada żadnemu postrzegalnemuprzedmiotowi, do którego można by je odnieść, słowo to lub idea powstały z niczego ipozbawione są sensu; należałoby wyrzucić tę ideę z umysłu, a słowo z języka, ponieważnic nie znaczą .2.12.3
[ Pobierz całość w formacie PDF ]