Arystoteles O duszy (3)

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Prawie tak samo tłumaczy ten tekst Tomasz z Akwinu (II, lect.5,n.290).Według mnie słowa, o których mowa, stanowią uwagęwyjaśniającą do tego, co bezpośrednio je poprzedziło.Są pewnegorodzaju dygresją dlatego ująłem je w nawias.Tekst analogicznyznajduje się w III, 434 b 19 --21.65W rozprawie De sensu (5, 445 a 16 - 17) Arystoteles cytujepoglądy niektórych pitagorejczyków, według których pewnezwierzęta żywią się także zapachami.Zwalcza ten pogląd zapomocą dwóch dowodów: I) pokarm musi być złożony; 2) miejsce(organ), w którym odbywa się w organizmie proces trawienia,różni się od miejsca (organu), w którym zachodzi procespowonienia.Zapachy, jako takie, nie przyczyniają się w niczymdo pożywienia.Mogą się przyczyniać i to w dużym stopniu dozdrowia.64Smak (��) jest tylko przyprawą pokarmu.De sensu 4,442 a 8 - 10; Themistius 97, 27.Tak np.smak słodki żywi (4, 442a l - 12) nie dlatego, że jest słodki, lecz dlatego, że posiada pewnewłaściwości dotykowe.De an.III, 434 b 18 - 22.65Por.niżej.c.10; III, 434 b 8 - 22; De sensu c.4.66Co znaczą słowa �� ( które posiadajądotyk")? Przecież według Arystotelesa wszystkie zwierzęta bezwyjątku posiadają dotyk (414 b 3), a nie tylko niektóre z nich.Podwpływem tych trudności Susemihl (1888, 86) i D.Ross słuszniezmieniają �� na ��.67Arystoteles nie odmawia tutaj wyobrazni zwierzętom,odsuwa jedynie na pózniej dyskusje nad nią.III,427 h 14-429 a9;434 b 31-434 a 21.68Arystoteles czyni tu aluzje do gwiazd, które według niegoposiadają życie.De caelo II, 12.292 a 20 21; Met.A, 8, 1073 a 23- 34.69W tym miejscu Arystoteles odpowiada na pytanie, którepostawił sobie na początku tego dzieła (402 b 5-8).Pojecie duszy,do którego doszliśmy, odpowiada duszy wegetatywnej, zmysłoweji racjonalnej w podobny sposób, jak pojecie figury geometrycznejodpowiada trójkątowi, czworobokowi itd.Jak nie istnieje figurageometryczna poza trójkątem, czworobokiem itd.na sposóbjakiejś idei w świecie metaempirycznym, tak również nie należyszukać duszy poza duszami tutaj wzmiankowanymi.Dusze wegetatywna, zmysłowa i racjonalna nie są gatunkamitego samego rodzaju duszy, a to dlatego, że nie są od siebienawzajem oddzielone; przeciwnie, istotowo implikują się: duszaracjonalna implikuje duszę zmysłową i wegetatywną, zmysłowazaś wegetatywną.Simplicius (107, 3), Sophonias (54, 20),Philoponos (256, 2).Poszczególne klasy dusz schodzą sięwprawdzie w jednym ogólnym pojęciu duszy, jakie określiłArystoteles w II, c.l, lecz odpowiadają jej według pewnejproporcji (��' ��), nie zaś na sposób tożsamości; wpodobny sposób ma się dusza wegetatywna do ciała rośliny, jakdusza zmysłowa do ciała zwierzęcego i jak dusza rozumna dociała ludzkiego.70Ponieważ definicja wspólna duszy (II, c.I) nie możewyrazić właściwej istoty duszy, o ile ona istnieje w naturze, niepowinniśmy poprzestać tylko na niej.Takie postępowanie byłobyśmieszne.Ale byłoby rzeczą nie mniej śmieszną nie szukać takichdefinicji, które by doskonale odpowiadały poszczególnym klasomduszy.Po tej przestrodze Arystoteles przechodzi w następnychrozdziałach do omawiania poszczególnych klas dusz:wegetatywnej, zmysłowej, rozumnej.Nazywa je nawet gatunkami(b 27).Termin ten nic ma tutaj jednak znaczenia ścisłego.71Por.410 b 19 - 20; 413 b 2 - 4.72Przez słowo �� Arystoteles zacieśnia swojetwierdzenie do jestestw, które żyją na ziemi.Ciała niebieskie niepotrzebują władzy wegetatywnej, nie podlegają bowiemurodzinom ani śmierci.Ich rozum dosięga bezpośrednioprzedmiotów myślowych bez pośrednictwa władz zmysłowych.73Niektóre zwierzęta mają wyobraznię mglistą i niedoskonałą(II 1, 428 a 8, 21, 23; 433 a 11 n.; 434 a 4).Por.s.151, przyp.39 [ Pobierz całość w formacie PDF ]

ebook; download; pobieranie; pdf; do ÂściÂągnięcia

Menu