andrzej mencwel, antropologia kultury

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Wszakże jedyną strukturą społeczną godną tego miana była u nich rodzina, częstowłaśnie monogamiczna.Obserwator bez najmniejszego trudu rozpoznawał pary mał-żeńskie połączone ściśle więzami uczuciowymi, stałą współpracą gospodarcząi wspólnym zainteresowaniem dziećmi.Rodzina małżeńska dominuje zatem na dwóch końcach drabiny, na której możnaumieścić społeczności ludzkie zależnie od stopnia ich rozwoju technicznegoi gospodarczego.Fakt ten interpretowano dwojako.Niektórzy w społeczeństwach, któ-re plasowali na dole drabiny, widzieli ostatnich świadków czegoś w rodzaju złote-go wieku , jaki miał panować, nim ludzie poddali się rygorom i narazili na wynatu-rzenia życia bardziej cywilizowanego.W owym archaicznym stadium ludzkość, jaktwierdzą, doznawała dobrodziejstw rodziny monogamicznej, by następnie o nich zapo-mnieć do czasu, póki chrześcijaństwo nie odkryło ich ponownie.Ogólnie jednak wyjąwszy Szkołę Wiedeńską, której stanowisko przed chwilą przywołałem panujetendencja, aby uznawać raczej, iż życie rodzinne istnieje we wszystkich społeczno-ściach ludzkich, nawet tam, gdzie obyczaje seksualne i wychowawcze wydają się jaknajbardziej odległe od naszych.Tak więc etnolodzy, po tym, jak niemal przez sto latutrzymywali, że rodzina jaką widzimy w społeczeństwach nowoczesnych jestzjawiskiem, które pojawiło się względnie niedawno, wytworem powolnej i długiejewolucji, dzisiaj skłaniają się ku przeciwnej opinii: rodzina, zbudowana na mniej czybardziej trwałym, ale społecznie uznanym, związku dwóch jednostek przeciwnej picistanowiących małżeństwo, płodzących i wychowujących dzieci, okazuje się zjawiskiempraktycznie powszechnym, obecnym we wszystkich typach społeczeństw.Te skrajne stanowiska są zbytnim uproszczeniem.Znamy przypadki, co prawdarzadkie, w których więzy rodzinne jakimi my je pojmujemy zdają się nie istnieć.U Najarów, sporej populacji indyjskiej zamieszkującej Wybrzeże Malabarskie, męż-czyzni pochłonięci wojowaniem nie byli w stanie zakładać rodziny.W małżeń-stwie, które było często symboliczną ceremonią, nie istniały trwałe więzy między mał-żonkami: mężatka miała tylu kochanków, ilu chciała, a dzieci należały do linii matki.To nie pozostający w cieniu mąż wykonywał władzę w rodzinie, egzekwował prawa doziemi, lecz jego szwagrowie.A ponieważ ci ostatni odciążeni byli od prac polowychprzez niższą kastę służącą Najarom, również oni mogli oddawać się rzemiosłu wojen-nemu z taką samą swobodą, co nic nie znaczący mąż.Często te dziwaczne instytucje oceniano mylnie, upatrując w nich przeżytek nie-zwykle archaicznej organizacji społecznej, wspólnej kiedyś większości społeczeństw.Nader wyspecjalizowana organizacja społeczna Najarów jest wytworem długiego roz-woju historycznego, i w żaden sposób nie może nas ona pouczyć o dawnych etapach250Claude L�vi-Strauss RODZINAżycia ludzkości.Nie ulega natomiast wątpliwości, że Najarowie stanowią przykładwyolbrzymienia pewnej tendencji, częściej występującej w społeczeństwach ludzkich,aniżeli na ogół się sądzi.Niemało społeczeństw, nie posuwając się tak daleko jak Najarowie, ogranicza rolęrodziny małżeńskiej uznaje ją wprawdzie, ale tylko jako jedną z formuł.Tak jestw wypadku Masajów i Czaggów w Afryce, u których mężczyzni z najmłodszej klasydorosłych pochłonięci rzemiosłem wojennym żyli w formacjach wojskowychi nawiązywali bardzo swobodne związki uczuciowe i seksualne z dorosłymi dziew-czętami z odpowiadającej im klasy.Dopiero gdy wyszli z tego okresu aktywności, mo-gli się żenić i zakładać rodziny.W tego rodzaju systemie rodzina małżeńska idzie za-tem w parze z instytucjonalnym promiskuityzmem.Taki sam, chociaż inaczej uwarunkowany, podwójny system istniał u Bororówi innych plemion środkowej Brazylii, u Muriów i innych plemion Indii i Assamu.Wszystkie znane nam przykłady moglibyśmy ułożyć w porządku, w którym Naja-rowie reprezentowaliby najspójniejszy, w najwyższym stopniu zorganizowany i dopro-wadzony do ostatecznych konsekwencji przypadek.Wszelako tendencja, którą on ilu-struje, przejawia się również gdzie indziej i w zalążkowej formie możemy ją do-strzec nawet w naszych nowoczesnych społeczeństwach.Tak było w przypadku nazistowskich Niemiec, gdzie zaczął się rozpad komórkirodzinnej: z jednej strony mężczyzni pochłonięci polityką i wojną cieszyli się presti-żem, który dawał im dużą swobodę, z drugiej zaś strony były kobiety, których powo-łanie streszczało się w trzech K : Kiiche, Kirche, Kinder (kuchnia, kościół, dzieci).Gdyby ten podział funkcji na męskie i kobiece trwał całe wieki, to przy pogłębiającejsię jednocześnie nierówności statusów mógłby wytworzyć się typ organizacji społecz-nej bez komórki rodzinnej w znanej postaci, organizacji takiej jak u Najarów.[.]Ani poliandria, ani poligynia nie stoją na przeszkodzie temu, by rodzina zachowałatożsamość prawną, gospodarczą czy nawet uczuciową.Jak mają się sprawy w tychprzypadkach, gdy obie te formuły współistnieją? Ilustracją takiego połączenia są w ja-kiejś mierze Tupi-Kawahibowie wódz, jak widzieliśmy, korzysta z przywilejupoligamii i pożycza swoje żony rozmaitym mężczyznom Z lub spoza plemienia.Różnicą stopnia raczej aniżeli istoty jest różnica między więzią małżeńską a innymizwiązkami, które da się poszeregować w porządku malejącym: kochankowie stali,półstali, okazjonalni.Ale nawet w tym przypadku jedynie prawdziwe małżeństwowyznacza status dzieci, począwszy od włączenia ich do klanu.Bliższa temu, co nazwano małżeństwem grupowym , byłaby ewolucja Todóww XIX wieku.Todowie praktykowali pewną formę poliandrii możliwą z powodudzieciobójstwa córek stwarzającego wyjściowo nierównowagę płci [ Pobierz całość w formacie PDF ]

ebook; download; pobieranie; pdf; do ÂściÂągnięcia

Menu